راه های بسوی خدا؟!!

«پروردگارا خودت را به من بشناسان، یقینا اگر تو خود را به من نشناسانی پیامبرت را نخواهم شناخت. پروردگارا پیامبرت را به من بشناسان، یقینا اگر تو پیامبرت را به من نشناسانی حجتت را نخواهم شناخت. پروردگارا حجت خود را به من بشناسان، یقینا اگر تو حجتت را به من نشناسانی از دینم گمراه خواهم گشت.»

(ابتدای دعای عصر غیبت، مفاتیح الجنان)

اگر به دعای فوق توجه کنیم و نیز همه دعاهای دیگری که از ائمه اطهار(ع) به ما رسیده است و همه منابع و اسناد اعتقادی شیعه، در همه اینها معرفت و خداشناسی، نقطه آغاز مشترکی دارد که خود خداوند است. این خداست که خود را به خلق می شناساند، انسان اگر خود بخواهد آغازگر این راه باشد با کدام وسیله به جستجوی خدا برود؟

با حواس پنجگانه؟! چشم، گوش، قدرت بویایی، چشایی و لامسه؟!

واضح است که این حواس تنها چیزهایی را مورد بررسی قرار می دهند که جنبه مادی داشته باشند و خداوند خالق ماده است و حواس ما به او راهی ندارد.

با عقل؟!

افق پرواز عقل آدمی تا چه حد است؟! عقل انسان قادر به بررسی، جمع بندی و استنتاج و نتیجه گیری از اطلاعاتی است که حواس پنجگانه در اختیارش می نهند. عقل ما حتی در شناخت و درک برخی پدیده های پیچیده تر همین عالم مادی هنوز متحیر مانده است چه برسد به اینکه داعیه شناخت خداوند را داشته باشد.

پس خدا را کسی به ما نمی شناساند جز خودش، او معرفت خویش را در سرشت و فطرت انسان ها به ودیعه نهاده است و مادام که غبار و زنگار زندگی دنیوی روی این سرشت پرده نیفکند یاد و نام خدا در دل ما باقی و زنده می ماند. در واقع خدا را شناساندن با خود اوست اما پذیرش این شناخت و قبول معرفت باید از جانب ما باشد. آنگاه که خداوند شناخت خود را بر صفحه فطرت ما می نگارد پیامبرش را نیز می توانیم بشناسیم زیرا که تعالیم و محتوای دعوت پیامبران حقیقی با سرشت و فطرت ما همسویی و تطابق دارد و عقل آدمی آن را باز می شناسد و تمکین می نماید.

پیامبرش را که شناختی، در غدیر شک نمی کنی، حجت و جانشینی را که او از جانب خدا برایت معرفی می کند تصدیق کرده، او و ائمه از نسل او را بر خود ولی و صاحب حق می دانی و آنگاه که دستت را از دامان امام زمانت رها نکردی گمراه نمی شوی و به سعادت می رسی.

وقتی خدا را شناختی و پیامبرش را تصدیق نمودی، حجتهای خدا راه بندگی و عبودیت را بتو می آموزند، تو را از آنچه خدا دوست دارد و به آن راضی است با خبر نموده به انجام آن امر می نمایند، و نیز از آنچه خشم او را برمی انگیزد خبر داده و تو را از آن نهی می کند، کتاب خدا را بر تو خوانده و جهان آخرت -راه رسیدن به رستگاری ابدی- را به تو می شناسانند.

بنابراین هرگاه به آیات و روایات رجوع کنیم درمی یابیم:

خداشناسی، سیری است از بالا به پایین و نه بالعکس، یعنی این خداست که می تواند خود را به مخلوقاتش بشناساند و بندگان وسیله ای برای شناخت خداوند ندارند، و آنگاه که معرفت از جانب خالق یکتا صورت پذیرد تنها یک راه خواهد بود و نه راه های متعدد.

در قرآن کریم نیز به صراحت فرموده «اهدنا الصراط المستقیم» ما را به راه راست هدایت فرما و نمی فرماید به راههای مستقیم.

در روایات ذیل این آیه نیز چنین آمده است:

در تفسیر ثعلبی به اسناد خود نقل نموده:

«کلام خدا اهدنا الصراط المستقیم، منظور صراط محمد و آل اوست.»

در ادامه همین آیه می فرماید «صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لاالضالین» راه کسانی که به آنها نعمت عطا شده است و نه راه کسانی که مورد غضب قرار گرفته اند و نه گمراهان.

در ذیل این آیه نیز روایت شده است که:

رسول خدا(ص) فرموده اند:

«منظور کلام خدا «صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لاالضالین» شیعیان علی(ع) هستند که نعمت ولایت علی بن ابیطالب(ع) به آنها داده شده است و بر آنها غضب نمی شود و گمراه نخواهند گشت» (کتاب آیات الولایه،ص۱۷)

به این ترتیب درمی یابیم که اگر از راه های متعدد می شد به خدا رسید دیگر لزومی نداشت که خداوند کسانی را که از راه های دیگر غیر از راه حضرت علی بن ابی طالب(ع) به خدا رسیده اند تهدید به غضب الهی نموده و آنان را گمراه بخواند.

خداوند را آنگونه باید بندگی کرد و پرستید که او می پسندد و امر می کند و وعده پاداش می دهد، نه آنگونه که ما خود می پسندیم و لذت می بریم و از خود می سازیم و صلاح می دانیم، پس بندگی خدا نیز یک راه بیش نخواهد داشت و آن همان راهی است که حجت های خدا به ما می آموزند.

نه شناخت خدا را پایان و نهایتی است و نه بندگی و پرستش او را حدی پس همواره در هر مناجات و در قنوت هر نماز باید از او خواست تا براین معرفت بیفزاید و پرده ای بالاتر از شناخت خود را در اختیارمان قرار دهد و انس و الفت ما را با حجت و امام زمانمان بیش از پیش نموده و با بندگی و تسلیم ما را لایق وصل خود و همنشینی مولا و اماممان سازد.