منشور انتظار ۴

«...و ما را از آنچه بندگانت بدان مبتلا شده و مورد امتحان قرار گرفته اند در امان بدار.» در قرآن کریم آیات متعددی وجود دارد که با واژه های مختلف مبحث امتحان را مطرح می کند. در همه این آیات یک نکته مشترک تذکر داده می شود و آن این است که همه انسان ها و حتی همه عالم در مورد آل محمد (ص) مورد امتحان قرار می گیرند. به عبارت دیگر خداوند این خاندان را میزان اطاعت از خویش قرار داده است کما اینکه در زیارت جامعه کبیره آمده : « طاعت شما را با طاعت خویش قرین نموده ». آیا مردم امر و فرمان پروردگارشان را در مورد پیروی از ولی و حجتی که برای آنها برگزیده اطاعت می کنند؟ این موضوع امتحان خلق است لذا باز در جامعه کبیره آمده: «شما بابی هستید که مردم به آن مورد آزمایش قرار می گیرند.»

یکی از آیاتی که به صراحت از امتحان مردم سخن به میان آورده آیات ۱تا ۳ سوره عنکبوت می باشد که می فرماید:

«آیا مردم گمان می کنند به صرف اینکه گفتند ایمان آوردیم به خود رها می شوند و به این ادعا مورد آزمایش قرار نمی گیرند در حالیکه ما پیشینیان را بدین سبب مورد آزمون قرار دادیم تا کسانی که صادق هستند از کسانی که دروغگو هستند معلوم نماییم.»

ذیل آیه شریفه از امام حسین (ع) روایت گردیده که فرمودند :

« زمانی که این آیه نازل شد پدرم از پیامبر (ص) پرسید این فتنه چیست؟ فرمود : یا علی شما به آن فتنه مبتلا می گردی و جمع کثیری با شما مخاصمه و عداوت می نمایند، برای مبارزه و مخاصمه آمده باش.» (تفسیر جامع ج۵ ص ۲۷۴)

و نیز ابی ایوب می گوید وقتی این آیه نازل شد پیغمبر اکرم (ص) به ما فرمود:

«زود باشد که بعد از من حوادث ناگواری روی دهد به طوری که این مردم به روی یکدیگر شمشیر کشند و بعضی اقدام به کشتن بعضی دیگر نمایند و از یکدیگر بیزاری جویند. ای عمار اگر به چنین روزی برخورد کنید بر شما باد که به دامان علی ابن ابیطالب (ع) تمسک جویید و چنانچه تمامی مردم به راهی بروند شما فقط به راهی بروید که علی می رود. زیرا هرگز علی شما را به ضلالت و گمراهی نمی کشاند و از راه مستقیم و هدایت منحرف نمی سازد. ای عمار! اطاعت علی، اطاعت من است و اطاعت من، اطاعت خداست.» (تفسیر جامع ج۵ ص۲۷۴)

در این جا یک سوال مطرح می شود و آن اینکه آیا ممکن است کسی را از این امتحان معاف نمایند و او از این قضیه عظیم برکنار بدارند؟

مسلما پاسخ این سوال منفی است زیرا که این امتحان عمومی بوده و همه مردم خواه ناخواه در آن شرکت داده می شوند، لیکن امتحان مردم عصر حاضر به غیبت امام عصر (عج) می باشد. بنا بر روایات غیبت آن حضرت، آن قدر طولانی می شود که مردم عکس العمل های مختلف نشان می دهند:

• عده ای که از معرفت بالایی برخوردارند صبر پیشه می کنند و در ایمان خود ثابت قدم می مانند و مصائب و ناملایمات عصر غیبت را فرصتی برای تقویت ایمان و نزدیکتر شدن به خداوند و تمرین تقوا و دینداری قلمداد می نمایند و از پاداش چنین صبری نیز بهره مند می گردند.

• گروهی دیگر از مردم که از معرفت کمتری برخوردارند در مقابل انجام نگرفتن ظهور و طولانی شدن دوران غیبت واکنش نشان داده برخی شروع به اعتراض و نا شکیبایی می نمایند، عده ای وجود آن بزرگوار را منکر شده و از دین خارج می شوند.

• به این ترتیب مردم به وسیله خود مسئله غیبت و نیز وقایع جنبی مرتبط با آن شدیدا مورد امتحان قرار گرفته و از یکدیگر جدا می شوند.

روایات بسیاری امتحان غیبت و چگونگی آن را مورد بررسی قرار داده اند که بد نیست تعدادی از این احادیث را مطالعه نماییم:

در باب بیست وششم کتاب مهدی موعود چنین آمده:

«علی (ع) فرمود او (قائم آل محمد (ص) ) چنان از میان مردم غایب می شود که نادانان می گویند خداوند چه احتیاجی به آل محمد (ص) دارد؟»

امام باقر (ع) فرمود:

«ای گروه شیعیان، شیعیان آل محمد (ص) همچون سرمداری که به چشم می گشتند خالص می شوید زیرا وقتی کسی سرمه به چشم می کشد می داند که سرمه کی به چشم وارد می شود ولی نمی داند چه وقت از بین می رود شما نیز صبح، خود را در دین حق می بینید ولی شب از دین خارج می شوید و یا شب در دین حق است ولی صبح از دین حق خارج می شود.»

امام صادق (ع) نیز ضمن روایتی می فرمایند:

«... به خدا قسم شما امتحان می شوید و غربال خواهید شد چنانکه دانه تلخ از میان گندم جدا می شود.»

امام باقر (ع):

«هیهات، هیهات، فرج ما تحقق نمی پذیرد مگر اینکه شما آزمایش شوید، باز هم آزمایش شوید، باز هم آزمایش شوید. این را سه بار فرمود تا آنجا که آلودگی برطرف شود و پاکی بماند.»

امام مجتبی (ع) فرمود :

«این امر که مردم انتظار آن را می کشند پدید نمی آید مگر بعد از آنکه بعضی از شما از بعضی دیگر بیزاری جویند و بعضی آب دهان به صورت دیگران بیندازند و یکدیگر را لعنت کنند و بعضی از شما بعضی دیگر را دروغگو نامید.»

اینگونه امتحان شدن در مورد اقوام پیشین نیز اتفاق افتاده است از جمله در مورد حضرت نوح (ع) نقل شده که:

«آنگاه نوح از خداوند برای قومش تقاضای عذاب کرد جبرئیل (ع) هفت دانه هسته خرما برای او آورد و گفت : خداوند فرموده من بندگان و مخلوقات خود را با صاعقه ای هلاک نمی گردانم مگر آنکه آنها را دعوت و اتمام حجت نموده باشم. تو باید قوم خود را همچنان به خداپرستی دعوت کنی البته ما در مقابل سختی هایی که خواهی کشید به تو اجر خواهیم داد. تو این دانه های خرما را کشت کن وقتی رشد کرد و به ثمر رسید هسته آنها را بگیر و مجددا بکار و تا به ثمر رسیدن آنها مردم را به راه راست دعوت کن. نوح هفت بار به فرمان خدا هسته خرما کاشت ولی این مدت از مؤمنینی که انتظار تحقق فرمان الهی را می کشیدند تعداد کمی ثابت قدم مانده تعداد بیشتری دست از آئین نوح می کشیدند. تا آنکه فقط هفتاد و چند نفر باقی ماندند آنگاه خداوند به او وحی فرستاد که اینک نقاب شب ظلمانی از چهره صبح نورانی پیش رویت برداشته شد زیرا حق آشکار گشته و زنگار ارتداد از قوم تو پاک شد. اگر من کفار را نابود می کردم ولی افرادی را که در باطن مرتد بودند باقی می گذاشتم به عهد خود عمل نکرده بودم و به آن مومنین ثابت قدمی که اخلاص ورزیده و به ریسمان حق پیوند زده بودند ظلم شده بود در حالیکه من به آنها وعده داده بودم آنها را بر زمین حاکم سازم و ترس آنها را به امن تبدیل کنم تا مرا با اخلاص و امنیت پرستش کنند. حال اگر مشت منافقین را با این امتحان باز نمی کردم آنها را نیز به همراه مؤمنین واقعی حکومت می بخشیدم و دشمنی و نفاق و جنگ آنها دوباره از سر گرفته می شد و در چنین وضعیتی چگونه دولت حق و حکومت امن و امان معنی پیدا می کرد و مردم در آسایش می توانستند خدا را عبادت کنند؟ بنابراین اکنون شرایط برای ساختن کشتی مناسب است.»

امام صادق (ع) در پایان این نقل فرمودند:

«دولت قائم ما نیز به این صورت طولانی می شود تا منافقین و کسانی که باطن پلید دارند، باطن خود را آشکار سازند.» (مهدی موعود/ص۴۷۸)

علاوه بر عصر غیبت، امتحان در هنگام ظهور نیز ادامه می یابد. در روایتی از امام صادق (ع) نقل می کند:

«... اول روز گوینده ای از آسمان فریاد می زند به طوری که همه مردم از هر زبان سخن او را می شنوند و می فهمند که : آگاه باشید که حق در پیروی از علی (ع) و شیعیان اوست. آنگاه شیطان در آخر همان روز از زمین صدا می زند: آگاه باشید که حق در پیروی از عثمان و پیروان اوست و در آن وقت اهل باطل دچار تردید می شوند.» (مهدی موعود/ ص ۱۰۷۸)

در روایت دیگر امام صادق (ع) می فرماید :

«چون قائم ظهور کند مردم منکر وی می شوند زیرا او به صورت جوان موقری به سوی مردم بر می گردد و جز آنها که خداوند در عالم ذر از آنان پیمان گرفته باشد کسی بر اعتقادات سابقش نسبت به او باقی نمی ماند.» (مهدی موعود / ص ۱۰۷۶)

از این دست روایات بسیارند. در بعضی از آنها اشاره شده که امتحانی که در مورد اصحاب طالوت صورت گرفت در مورد یاران امام زمان (ع) نیز پیش می آید بسیاری از آنها با نوشیدن کمی از آب، مولایشان را مخالفت می کنند.

به هر ترتیب، همانگونه که دیدیم در هر عصری خداوند برای مردم آزمایش هایی متناسب تدارک دیده است و ما نیز در زمان غیبت شامل این سنت الهی هستیم و بزرگترین امتحان -همان صبر و پایداری بر طولانی شدن غیبت و مصائب و مشکلات ناشی از آن- هم اکنون در حال جریان است. این امتحان بسیار سخت و دشوار است و عظیم تر از آنکه ما بدون استقامت و تمسک بتوانیم از آن سربلند بیرون بیاییم و مهمتر از همه اینکه امر ظهور نیز ناگهانی است. امام عصر (عج) خود در این باره فرموده اند :

«...بنابراین هر یک از شما باید طوری رفتار کنید که به محبت ما نزدیکتر شود و از هر چیزی که خوشایند ما نیست و موجب غضب ما می شود دوری کند که فرمان ظهور ما ناگهانی و بدون مقدمه فرا می رسد و توبه دیگر سودی ندارد و پشیمانی از گناه دردی را دوا نمی کند و از چنگال عدالت رهایی نیابد. خداوند راه رشد و هدایت خود را بر شما بیاموزد و با رحمت واسعه خود شما را مورد توجه و عنایت قرا دهد.» (روزگار رهایی ج۲ ص ۹۲۹)

پس ناگزیر ما به خود آن بزرگوار استغاثه نموده و تمنا می کنیم ما را یاری دهند تا از این آزمایش الهی سربلند و پیروز بیرون آمده و سرافراز باشیم .

ادامه دارد... .

منشور انتظار(۱) / منشور انتظار(۲) / منشور انتظار(۳)