اتحاد ملی، انسجام اسلامی
قسمت چهارم
پیامبر اکرم(ص) محور وحدت (الف)
این روزها که از یک سو در آستانه ی عید با شکوه و آسمانی ولایت -غدیر خم- قرار داشته و از سوی دیگر سال «اتحاد ملی و انسجام اسلامی» ماه های پایانی خود را سپری می سازد، لازم به نظر می رسد به یکی از استوارترین استوانه های وحدت اشاره کنیم که خداوند تعالی خود در قرآن کریم او را به همین عنوان ستوده و مردم را به آن توجه داده است.
بعد از قرآن کریم قوی ترین و جامع ترین و مسلم ترین محوری که میتواند عامل وحدت واقع شده و تفرقه و تفرق آدمیان را پایان بخشد، وجود مبارک حضرت محمد مصطفی «پیامبر اکرم(ص)» می باشد. رسول اکرم اسلام بعنوان فرستاده ی خداوند و واسطه ای که فرامین الهی و احکام و دستورات پروردگار متعال را به بندگان او ابلاغ فرموده در همه ی ابعاد شخصیتی -اعم از مکارم اخلاق و شیوه و راه رسم زندگی- الگویی بی نظیر و اسوه ای نیکو به شمار می آید، لکن مهمترین جنبه و بعد وجودی آن بزرگوار که می تواند برترین تأثیر را در ایجاد وحدت و انسجام داشته باشد «پیام» آن حضرت است. پیامی که همانگونه که قرآن کریم وعده فرموده به دشمنی ها و تفرقه ها پایان بخشیده و انس و الفت را در قلوب انسان ها جایگزین نماید.
پیام آسمانی رسول خدا(ص) که در طی ۲۳ سال دعوت، در سخن و کلام دلنشین آن بزرگوار تجلی یافته است. در اعجاز این گنجینه ی ارزشمند همین بس که محتوی و خط سیر این پیام از نخستین روز دعوت تا آخرین روز حیات ایشان کمترین تغییری ننموده و افت و خیز زندگی شخصی و دگرگونی های اوضاع و شرایط اجتماعی و سیاسی، موضع گیری های آن را تحت تأثیر قرار نداده است.
به علاوه تصریح قرآن کریم به اینکه آن حضرت «ما ینطق عن الهوی ان هو إلا وحی یوحی» بوده و از پیش خود و از روی هوی و هوس سخنی نگفته اند به «کلام ایشان» ارزشی برابر «کلام وحی» داده و ضرورت تأسّی و توجه به آن را در حد تمسک به فرامین قرآن بالا می برد.
به هر ترتیب با مراجعه به تاریخ حیات آن بزرگوار و مرور سخنان گهربار ایشان در مقاطع مختلف حیات و دعوت الهی ایشان، به محوری استوار و متین برای اتحاد ملی و انسجام اسلامی دست می یابیم.
اگرچه ما را امکان و مجال ارائه تمامی آنچه پیامبر (ص) طی بیست و سه سال دعوت بیان فرمودند نمی باشد، لکن صرفا به مرواریدی چند از آن گنجینه ی وسیع و جرعه ای ناچیز از آن اقیانوس عمیق بسنده نموده و به سه حدیث معروف «حدیثِ دار»، «حدیث غدیر» و «حدیث قلم و کاغذ» به عنوان شاهد مثال اشاره می نماییم.
الف – حدیثِ «دار»
تاریخ طبری به اسناد خود از علی بن ابی طالب(ع) نقل می کند که فرمودند:
هنگامی که آیه ی «و أنذر عشیرتک الأقربین» بر رسول خدا(ص) نازل گردید، حضرت مرا خواست و فرمود: ای علی! خداوند مرا امر کرده که نزدیکان عشیره ی خود را انذار کنم، لکن دستم به این کار نمی رود و می دانم اگر شروع به این کار کنم از آنها مسائل ناشایستی خواهم دید، لذا دست نگاه داشته ام تا آنکه جبرئیل آمد و گفت: ای محمد! اگر آنچه را که به آن امر شده ای انجام ندهی پروردگارت ترا عذاب خواهد کرد. پس تو یک صاع تمام طعام درست کن و ران گوسفندی نیز برآن قرار بده و نیز ظرفی از شیر پر کن، آنگاه بنی عبدالمطلب را جمع کن تا با آنها سخن بگویم و آنچه را به آن مأمور شده ام ابلاغ کنم.
حضرت می فرمایند: من آنچه را که امر شده بودم انجام دادم . سپس بنی عبدالمطلب را دعوت کردم که در آن روز چهل مرد کمتر یا بیشتر بودند. در میان آن ها عموهای پیامبر(ص)، ابوطالب، حمزه، عباس و ابولهب بودند. بعد از اجتماع آنان پیامبر (ص) دستور داد تا طعامی را که آماده کرده بودم حاضر کنم. آنها را آوردم در ابتدا رسول خدا(ص) مقداری از گوشت برداشته و با دندان های خود جدا کرد و در اطراف سینی قرار داد. آنگاه فرمود: به اسم خدا مشغول شوید. همگی از آن استفاده کردند تا سیر شدند ولی به جز جای انگشتان چیزی برآن ندیدم و به خداوندی که جان علی به دست اوست سوگند اگر یک نفر از آنان می خواست به اندازه ی همه بخورد غذا حاضر بود.
آنگاه رسول خدا(ص) فرمود: این جماعت را سیراب کن. ظرف شیر را آوردم و همگی از آن آشامیدند تا سیراب شدند. به خدا سوگند اگر یک نفر می خواست به اندازه ی همه بیاشامد، شیر وجود داشت.
بعد از غذا همینکه پیامبر(ص) خواست با آنها سخن بگوید، ابولهب گفت: سِحْر صاحب شما در شما کارساز است.
با این حرف آنان متفرق شدند و رسول خدا نتوانست سخن خود را بگوید. فردای آن روز حضرت فرمود: ای علی! این مرد از من پیشی گرفت و آن حرفی که شنیدی بر زبان جاری ساخت، لذا پیش از آنکه سخنی بگویم متفرق شدند. پس تو همان غذاهای دیروز را آماده ساز و سپس آنها را نزد من جمع کن. حضرت می فرماید من غذا را آماده و همان افراد را جمع نمودند... آنان از آن غذا تناول نمودند و سیر شدند...سپس رسول خدا(ص) شروع به سخن کرده و فرمودند:
ای بنی عبدالمطلب به خدا سوگند من جوانی را در عرب نمی شناسم که برای قومش چیزی بهتر از آنچه من آورده ام، آورده باشد. من برای شما خیر دنیا و آخرت را آورده ام و خداوند مرا امر کرده که شما را به آن دعوت نمایم. کدام یک از شماست که مرا بدین امر کمک کند تا برادر و وصی و جانشین من در میان شما باشد؟!
همگی نسبت به این درخواست پیامبر سکوت کردند. ولی من در حالی که سنم از همه کمتر بود و ...عرض کردم: ای پیامبر خدا(ص) من وزیر شما بر این امر می شوم . پیامبر دست بر گردن من گذارد و فرمود:
«ان هذا أخی و وصیی و خلیفتی فیکم فأسمعوا و اطیعوا»
هما این شخص برادر و وصی و جانشین من در میان شماست پس به دستورات او گوش فرا داده و اطاعت کنید.
حضرت می فرماید: آن قوم در حالی که می خندیدند از جای برخاسته و به ابوطالب گفتند: محمد تو را امر کرده تا به دستور فرزندت گوش فرا داده و او را اطاعت کنی.
(تاریخ طبری،ج۲،ص۲۲۰)
همانگونه که ذکر شد، حدیث «دار» در واقع شرح اولین دعوت عمومی رسول خدا(ص) بعد از بعثت می باشد و لذا محتوای «پیام» آن بزرگوار از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده و بررسی دقیق آن، نکات قابل توجهی را در اختیار ما خواهد گذاشت. از جمله اینکه:
همانگونه که در آیه شریفه ی «و أنذر عشیرتک الأقربین» تصریح گردیده پیامبر(ص) مأمور شدند دعوت عمومی مردم به اسلام را از اقوام و بستگان نزدیک خود آغاز نمایند لکن آن حضرت احتمال مخالفت و ضدیت آنان را با رسالت خویش داده و نگران عکس العمل های ناخوشایند آنها بودند. درواقع اینچنین نبوده است که مسؤلیت ساده ای را به عهده داشته باشند و از همان آغاز از حمایت خاندان و بستگان خود بهره مند باشند لذا خداوند با جمله ی «ای محمد اگر آنچه بدان امر شده ای انجام ندهی پروردگارت تو را عذاب خواهد کرد» شدت تأکید خود را برای این ابلاغ اعلان می فرماید. این جمله ی عجیب ما را به یاد آیه ای می اندازد که در بازگشت از حجةالوداع و پیش از رسیدن به مکان غدیر خم نازل گشت و به آن حضرت فرمان داده شد که «یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک فإن لم تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمک من الناس».
در حقیقت این همان نگرانی اولیه بوده که تا روز غدیر خم ادامه یافته و این بار با عبارت «والله یعصمک من الناس» مورد دلگرمی و پشتیبانی خداوند قرار می گیرد.
پیامبر اکرم(ص) در این جلسه بیاناتی ایراد فرمودند که در عین خلاصه بودن از جامعیت قابل تعمقی برخوردار می باشد. آن حضرت می فرمایند:
«آنچه من آورده ام برترین چیزهاست و خیر دنیا و آخرت شما در آن می باشد». اصلی ترین و جامع ترین بخش کلام حضرت تعیین جانشین و وصی و خلیفه ی پس از خود در این مجلس می باشد. پیامبر(ص) در شرایطی از وصی و جانشین خود صحبت به میان می آورد که هنوز خبری از گردن نهادن و اطاعت و تأیید رسالت ایشان نیست. گویی که برای آن حضرت حائز اهمیت بوده که این دو مطلب بعنی «رسالت» و «وصایت» از همان آغاز به صورت توأم و جدانشدنی ابلاغ گردد و قبول یکی، بدون دیگری کافی نباشد.
رسول خدا(ص) با اعلان این مطلب که «هرکس از شما مرا در رسالتم یاری دهد برادر و وصی و جانشین من در میان مردم خواهد بود»، پرده از نکته ای برمی دارد و آن اینکه «رسالت» به تنهایی کافی نبوده و به مکملی به نام «امامت و وصایت» نیازمند می باشد. این مکمل به اندازه ی خود مقام «رسالت» دارای اهمیت بوده است.
لذا پس از سه بار اعلان تنها این امیرالمومنین علی(ع) بود که در هر سه بار از جا برخاسته و اظهار آمادگی نمودند. پیامبر(ص) آن روز به سان روز غدیر دست در گردن علی(ع) انداخته و وصایت و خلافت و اخوت ایشان را نسبت به خودشان مطرح کرده و فرمان پیروی و اطاعت از اوامر او را صادر نمودند.
از قضا حاضران نیز عمق اهمیت این مطلب را کاملا درک نمودند، لذا با تمسخر به ابوطالب(ع) گفتند: «محمد تو را امر کرده که به دستور فرزندت گوش فرا داده و او را اطاعت کنی».
... وَ لَوْ أَنَّ أَشْيَاعَنَا وَفَّقَهُمْ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِي الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَيْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْيُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَى حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا فَمَا يَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا يَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَكْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ وَ اللَّهُ الْمُسْتَعانُ وَ هُوَ حَسْبُنَا وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ .
الإحتجاج على أهل اللجاج ج2 ص 499
بی تردید اجتماع و اصلاح قلوب شیعیان آرزوی قلبی مولایمان امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می باشد ....
محرم و مراسم و آئین های مقدس و با شکوه آن فرصتی است تا مؤمنین زیرخیمه این صاحب عزای دلسوخته و "پدر مهربان" مشق همدلی و همبستگی کنند.
گروه تحقیق و مطالعه "پدرمهربان" با هدف تذکّر به ارزش و جایگاه این پیوند مقدس و دعوت به آن ، به ویژه در ایام اربعین و حرکت عظیم و شکوهمند جهانی به مقصد بارگاه حسینی، اقدام به تهیه کتابچه ای به نام "اربعین،اجتماع قلب ها" در سه زبان فارسی ، عربی و انگلیسی نموده است.
علاقمندان و عزاداران گرامی می توانند برای تهیه کتابچه به شماره 09392404609 پیام ارسال نمایند.
ضمناً قیمت هر کتابک 500 تومان است که صرف تأمین هزینه چاپ های بعدی خواهد شد.